Trung Tâm Kiểm Soát Bệnh Tật Nghệ Anhttps://cdcnghean.vn/uploads/text-07.png
Chủ nhật - 01/06/2025 08:20
PrEP bắt đầu triển khai ở nước ta từ năm 2017 với quy mô nhỏ, và từ năm 2020, PrEP chính thức được đưa vào Chương trình Quốc gia Phòng, chống HIV/AIDS. Hiện nay, PrEP đã được triển khai tại 63 tỉnh/thành, với hơn 80.000 người đã từng sử dụng PrEP tính đến cuối năm 2024. Tại Nghệ An được triển khai từ năm 2021 đến đầu năm 2025 đã có 3508 khách hàng sử dụng prep ít nhất một lần trong kỳ báo cáo. Riêng 2025 đến 30/5 Số khách hàng nhận dịch vụ PrEP ít nhất một lần trong kỳ báo cáo là 3,468, Số khách hàng đang sử dụng PrEP ở cuối kỳ báo là 2,861. Trong đó, khách hàng đối tượng là nam quan hệ đồng giới chiếm trên 75%.
Truyền thông tạo cầu PrEP
Từ những ngày đầu đau thương… Đại dịch AIDS đã cướp đi hơn 40 triệu sinh mạng kể từ khi được phát hiện vào những năm 1980. Nó từng là nỗi ám ảnh toàn cầu, gieo rắc sợ hãi, kỳ thị và mất mát. Không chỉ là căn bệnh, HIV/AIDS từng là dấu chấm hết cho hàng triệu ước mơ, gia đình và cuộc sống. Hơn 40 năm kể từ khi đại dịch HIV/AIDS bùng phát, thế giới đã đạt được nhiều tiến bộ đáng kể trong kiểm soát dịch bệnh. Dù y học đã có những bước tiến lớn với thuốc kháng virus (ARV), việc phòng ngừa lây nhiễm HIV vẫn là một thách thức trong cộng đồng, đặc biệt với các nhóm có nguy cơ cao như nam quan hệ đồng giới, người chuyển giới nữ, người tiêm chích ma túy, và phụ nữ bán dâm. Nhưng rồi, PrEP xuất hiện – mang theo hy vọng. Tại Việt Nam, nhờ các chương trình can thiệp hiệu quả, tỷ lệ nhiễm HIV mới đã giảm mạnh trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, mỗi năm vẫn có hàng chục nghìn ca nhiễm mới được phát hiện, đặc biệt tập trung ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM). Với những thành quả đã đạt được, ngày 14/8/2020, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030 tại Quyết định số 1246/QĐ-TTg, đặt mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030, phù hợp với cam kết toàn cầu. Để đạt được điều này, chiến lược quốc gia không thể chỉ dựa vào điều trị, mà phải tăng cường mạnh mẽ các biện pháp dự phòng – trong đó, PrEP (Dự phòng trước phơi nhiễm HIV) là một trụ cột quan trọng. PrEP bắt đầu triển khai ở nước ta từ năm 2017 với quy mô nhỏ, và từ năm 2020, PrEP chính thức được đưa vào Chương trình Quốc gia Phòng, chống HIV/AIDS. Hiện nay, PrEP đã được triển khai tại 63 tỉnh/thành, với hơn 80.000 người đã từng sử dụng PrEP tính đến cuối năm 2024.
Tiếp cận khách hàng thông qua thảo luận nhóm
Tại Nghệ An được triển khai từ năm 2021 đến đầu năm 2025 đã có 3508 khách hàng sử dụng prep ít nhất một lần trong kỳ báo cáo. Riêng 2025 đến 30/5 Số khách hàng nhận dịch vụ PrEP ít nhất một lần trong kỳ báo cáo là 3,468, Số khách hàng đang sử dụng PrEP ở cuối kỳ báo là 2,861. Trong đó, khách hàng đối tượng là nam quan hệ đồng giới chiếm trên 75%.
PrEP đang thay đổi cục diện phòng, chống HIV/AIDS.
PrEP (viết tắt củaPre-Exposure Prophylaxis) là phương pháp dự phòng trước phơi nhiễm với HIV bằng cách sử dụng thuốc kháng virus hàng ngày. Khi được sử dụng đúng cách, PrEP có thể giảm nguy cơ nhiễm HIV đến hơn 99% qua đường tình dục. Đây không phải là vaccine, cũng không phải thuốc điều trị. PrEP giống như chiếc “áo giáp vô hình” bảo vệ bạn khỏi HIV – miễn là bạn mặc nó mỗi ngày. PrEP không chỉ là một can thiệp y tế, mà còn là công cụ quyền lực trong thay đổi hành vi, giảm kỳ thị, và trao quyền cho cộng đồng. Trên khắp thế giới, PrEP đã tạo ra một cuộc cách mạng trong phòng ngừa HIV: - Ở Mỹ, tỉ lệ nhiễm HIV mới ở nam đồng tính trẻ tuổi đã giảm mạnh sau khi PrEP được phổ biến rộng rãi. - Tại Úc, nhiều thành phố đã tiến gần đến mục tiêu “không còn ca nhiễm mới”. - Ở Việt Nam, PrEP đã chính thức được đưa vào hệ thống y tế dự phòng từ năm 2020, với hàng chục ngàn người đang sử dụng an toàn. Việt Nam đang dẫn đầu khu vực châu Á-Thái Bình Dương về chương trình dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP). Năm 2023, Việt Nam có số lượng người được điều trị PrEP lớn nhất trong khu vực, giúp kiểm soát được phần lớn người sử dụng tránh nguy cơ lây nhiễm HIV. Có thể nói, chúng ta đang sống trong thời kỳ mà nếu được tiếp cận đầy đủ, PrEP có thể khép lại cánh cửa đại dịch HIV/AIDS – điều mà cách đây vài thập kỷ không ai dám mơ tới.
Nhưng vẫn còn những rào cản….
Dù hiệu quả đã được chứng minh, việc tiếp cận PrEP vẫn gặp không ít trở ngại
- Kỳ thị và phân biệt đối xử khiến nhiều người e ngại tiếp cận dịch vụ.
- Thiếu thông tin chính xác khiến PrEP bị hiểu lầm là "khuyến khích quan hệ không an toàn".
- Nguồn lực hạn chế tại các khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa. Kinh phí nếu không có sự hỗ trợ vẫn đang là rào cản lớn. Hiện nay, chương trình PrEP đang được Quỹ toàn cầu về phòng, chống AIDS hỗ trợ miễn phí hoàn toàn cho khách hàng sử dụng dịch vụ.
PrEP không phải là phương án thay thế bao cao su hay các biện pháp dự phòng khác. Nhưng trong chiến lược tổng thể của quốc gia, PrEP là mũi nhọn mới, mang tính đột phá, giúp đưa Việt Nam đến gần hơn mục tiêu chấm dứt đại dịch AIDS.
