Mọi trẻ em sinh ra đều có quyền được phát triển khỏe mạnh, không bị mắc các bệnh có thể phòng tránh được, trong đó có các bệnh lây truyền từ mẹ sang con. Tuy nhiên, hàng năm, trên thế giới vẫn còn số lượng không nhỏ trẻ sinh ra bị nhiễm hoặc có nguy cơ lây nhiễm HIV, viêm gan B, giang mai từ mẹ trong khi các bệnh này hoàn toàn có thể phòng tránh được thông qua các can thiệp sẵn có như xét nghiệm sớm và quản lý điều trị cho phụ nữ có thai, điều trị dự phòng lây nhiễm và tiêm chủng cho trẻ ngay sau sinh.
Tổ chức Y tế thế giới khu vực Tây Thái Bình Dương đã ban hành Khung kế hoạch loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con giai đoạn 2018-2030, trong đó khuyến nghị các quốc gia thành viên trên cơ sở khung kế hoạch khu vực, căn cứ điều kiện cụ thể của từng nước để xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia nhằm tiến tới loại trừ 3 bệnh kể trên vào năm 2030.
Căn cứ các hướng dẫn liên quan hiện hành của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Bộ Y tế đã tiến hành chỉnh sửa, cập nhật các hướng dẫn hiện có và ban hành Quyết định số 678/QĐ-BYT ngày 26/02/2025 về việc ban hành Hướng dẫn kỹ thuật các can thiệp dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con. Trong đó áp dụng tại các cơ sở Y tế có cung cấp dịch vụ liên quan đến chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, chăm sóc và điều trị dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con với các nguyên tắc như:
- Tất cả phụ nữ mang thai cần được xét nghiệm HIV, HBV và giang mai trong lần khám thai đầu tiên hoặc càng sớm càng tốt trong thời gian mang thai.
- Phụ nữ mang thai được chẩn đoán nhiễm HIV, HBV và giang mai cần được can thiệp dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con.
- Tất cả trẻ sơ sinh cần được tiêm phòng vắc xin viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh kể cả trẻ sinh ra từ mẹ không nhiễm hoặc không rõ tình trạng nhiễm vi rút viêm gan B.
- Tất cả trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV, HBV và giang mai cần được được quản lý, theo dõi sau khi sinh.
Các trường hợp có kết quả xét nghiệm khẳng định dương tính với HIV, viêm gan B và giang mai được tư vấn và hướng dẫn sử dụng các dịch vụ can thiệp dự phòng lây truyền HIV, HBV và giang mai từ mẹ sang con bao gồm cả điều trị và theo dõi, quản lý trong quá trình điều trị cụ thể như: Phụ nữ mang thai đã được khẳng định nhiễm HIV cần được điều trị thuốc kháng vi rút HIV càng sớm càng tốt theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Con sinh ra từ mẹ nhiễm HIV hoặc bà mẹ có kết quả xét nghiệm sàng lọc HIV có kết quả phản ứng khi chuyển dạ cần được điều trị dự phòng bằng thuốc kháng HIV ngay sau khi sinh. Phụ nữ mang thai có HBsAg dương tính cần được chuyển đến chuyên khoa truyền nhiễm hoặc cơ sở chăm sóc và điều trị các bệnh về gan để đánh giá tình trạng bệnh viêm gan B, xem xét chỉ định điều trị bệnh hoặc điều trị dự phòng lây truyền HBV từ mẹ sang con theo Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị viêm gan vi rút B của Bộ Y tế. Phụ nữ mang thai có kết quả dương tính với xét nghiệm giang mai cần được điều trị theo phác đồ quy định tại các cơ sở khám, chữa bệnh chuyên ngành. Việc tiêm kháng sinh cần tuân thủ các quy định về tiêm kháng sinh của Bộ Y tế
Những năm qua, Nghệ An đã triển khai nhiều biện pháp dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B, giang mai từ mẹ sang con. Trong đó, ngày 09/5/2024 Uỷ ban nhân dân tỉnh Nghệ An đã ban hành Kế hoạch số 351/KH-UBND về việc hành động tiến tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2030. Kế hoạch đã quy định nguyên tắc, nội dung, trách nhiệm của các cơ sở y tế trong việc phối hợp triển khai can thiệp dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B, giang mai từ mẹ sang con;
Thông qua việc triển khai các hoạt động can thiệp dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B, giang mai từ mẹ sang con trên cơ sở được lồng ghép trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, chăm sóc sức khoẻ bà mẹ, trẻ em, tiêm chủng, khám điều trị các bệnh truyền nhiễm, da liễu/các bệnh lây truyền qua đường tình dục hiện đang triển khai tại các cơ sở y tế. Nhờ đó đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe bà mẹ, trẻ em trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua.
